Sütür olarakta bilinen ameliyat iplikleri yaraların kapatılması, dikilmesi (yara kapanım elemanları) alanında kullanılan diğer tıbbi malzemeler içerisinde en sık tercih edilen tıbbi cihaz olmuştur. Keşfi ve kullanımı 4000 yıl öncesine dayanan cerrahi sütürler geçmişten günümüze gelişerek çok yol kat etmiştir. Modern tıp ile birlikte gelişerek bir çok farklı türde ameliyat ipliği üretilmiştir. Ameliyat iplikleri; doğal, sentetik, emilebilir, emilmeyen, antibakteriyel, multifilament (örgülü) veya monofilament (örgüsüz) olmak üzere farklı türlerde bulunmaktadır.

Doğal Cerrahi İplikler Nedir ve Türleri Nelerdir?

Cerrahi ameliyat iplikleri hammaddelerine göre ayırdığımızda 2 farklı türde inceleyebiliriz. Bunlar; Doğal yapılı cerrahi ipler ve sentetik yapılı cerrahi iplerdir. Doğal cerrahi ameliyat ipliklerin türlerini ise iki alt başlıkta inceleyebiliriz. Bunlar; bitkisel yapıya sahip cerrahi ameliyat iplikleri ve hayvansal yapıya sahip cerrahi ameliyat iplikleri. Doğada bulunan bu iki hammadde kullanılarak üretilen cerrahi iplikleri doğal ameliyat iplikleri olarak kategorize edebiliriz.

Bitkisel Yapıya Sahip Cerrahi İplikler

Günümüzde en yaygın kullanıma sahip ameliyat ipliği olan ipek, fibroin adı verilen organik polimerden oluşan, emilmeyen özelliğine sahip ve steril bir cerrahi ameliyat ipliğidir. Bombyx Mori ipek böceği kozasından elde edilen doğal protein filamentlerinden elde edilir. (1, 2) İpek ameliyat ipliği örgü formunda üretimine başlamadan hemen öncesinde yapısında bulunan 2 protein maddesinden biri olan ve yapışkan özelliğe sahip olan serisin kısmı ve ipeğin doğasında olan mum ve zamklar işleme tabi tutularak uzaklaştırılır. Bu işlem doğal ipekten üretilen örgülü ve emilemeyen cerrahi ipliğin niteliğini önemli ölçüde geliştiren daha sıkı bir örme yapısı kazandırır. Örme işleminden sonra pişirilir ve ardından parafin mumu ve silikon ile kaplanır. (1,2,3)

Doğal ipek cerrahi ameliyat iplikleri, yumuşaklığı, esnekliği, inceliği, kullanım ve bağlama kolaylığı ile dünya genelinde çok fazla tercih edilen sütür seçeneğidir. Multifilament (örme-braid) yapısı nedeniyle yüksek kapiler özelliğine sahiptir ve düğüm emniyeti açısından çok az düğüm gerektirmektedir. Cerrahi doğal ipek iplik kalp-damar, oftalmik ve sinir cerrahisi uygulamaları dahil, genel yumuşak doku kapanmasında veya bağlanmasında kullanılır. (1,2)

Hayvansal Yapıya Sahip Cerrahi İplikler

Katgüt olarak adlandırılan ve adını eski Mısır Araplarının “Kit” adını verdikleri bir kemandan alan, cerrahi bağırsak olarak adlandırılan ve emilebilen bir yapıya sahip olan doğal bir üründür. Koyun bağırsağının mukoza altı gözenekli dokusundan veya ineklerin seroz zarından üretilen bu cerrahi ipliğin üretimi aşamasında özel bir itina ile temizlenen ve yağı alınan bağ dokusunun parçaları, istenilen kalınlığa ulaşılana kadar yeniden birleştirilir, bükülür ve kurutulur. (1,4,5)

Katgüt sütürlerin normal olarak kullanılmasının yanı sıra, emilim süresinin uzatılması amacıyla gerekli krom tuzu solüsyonları ile işleme tabi tutulur. Bu nedenle katgüt cerrahi iplikler tıbbi alanda normal katgüt ve krom katgüt olmak üzere ikiye ayrılır. (1,4,5)

Sentetik Yapıya Sahip Cerrahi İpler Nedir ve Türleri Nelerdir?

Doğal bir şekilde meydana gelmeyen, beşeri faktörlerin etkisiyle oluşturulan sentetik hammaddeler, günümüzde sağlık alanında birçok tıbbi cihazın üretiminde kullanılmaktadır. Özellikle cerrahi iplik üretiminde birçok avantaj sağlayan sentetik ham maddeler, cerrahi iplerin gelişimine büyük katkı sağlamıştır.

Günümüzde kullanılan sentetik cerrahi iplik türleri; emilebilen veya emilemeyen, monofilament (düz) veya multifilament (örgülü) olmak üzere farklı kategorilere ayrılmaktadır. Kimyasal yapıları farklı olan sentetik cerrahi ip türleri birçok cerrahi branşlarda kullanım kolaylığı sağlamasının yanı sıra, dokuda düşük reaksiyon ve yüksek mukavemet sağlamaktadır. (18,19)

Poliglikolik Asit (PGA) Cerrahi İpler

Glikolik asitin bir homo- polimeri olan bu tip, ilk sentetik yapıya sahip emilebilen cerrahi ameliyat ipliği türüdür ve ilk olarak 1970 yılında piyasaya sürülmüştür. Sentetik yapıya sahip bu sütür türünün, katgüt sütürlere kıyasla gecikmeli emilimi ve azalmış doku reaksiyonu olmasının yanı sıra iyi gerilme ve daha iyi düğüm mukavemetine sahiptir. Chromic Catgut’a benzer şekilde emilim ve Poliestere (PET) benzer mukavemet ve düğüm emniyeti gösterir.

Poliglikolik asitten imal edilen sentetik ve emilebilen bu cerrahi iplikler multifilament (örgülü) yapıya sahiptir ve pürüzsüz doku geçişini ve sorunsuz düğüm bağlamayı sağlamak için sentetik bir kaplama olan polikaprolakton ile de kaplanabilir. (1,6,7)

Poli Glikolid Laktid Asit (PGLA) Cerrahi İpler

Bir başka emilebilir sentetik ameliyat ipliği türü olan Poli Glikolid Laktid Asit (PGLA) esnek yapıdadır, Poli glikolid ve laktidden oluşan, emilebilir ve Poli [%90 glikolid + %10 Laktid] (glikolik ve laktid asit türevi) olan bu tip, canlı organizmalarda kullanıldığında emilebilir ve dokuda aşırı tahrişe neden olmaz. Kimyasal yapısı Poli Glikolid Laktid Asit (PGLA) olan cerrahi sütürlerin şeritlendirilmiş varyasyonlarında özel kaplama maddesi olarak Poli (Glikolid Laktid) (30/70) ve kalsiyum stearat kullanılmaktadır. (20)

Poli Glikolid Kaprolakton (PGCL) Cerrahi İpler

Kaprolakton’dan sentezlenen ve monofilament yapıda bulunan, sentetik bir cerrahi ip türü olan Poliglikolidkokaprolakton PGCL steril cerrahi ipliker dental operasyonlar gibi yüzeysel yaraların kapatılmasında yüksek düğüm güvenliği sağlar ve emilim boyunca aşırı doku tahrişine neden olmaz. (9)

Renksiz ve mor (violet) renk olmak üzere iki farklı renkte üretilen, EO (etilen oksit) ile sterilize edilen ve kimyasal yapısı %75 Glikolid ve %25 ko-kaprolakton’dan imal edilen sentetik ve emilebilen PGCL cerrahi iplikler; birinci haftada %45-%70 doku desteği sağlamaktadır ve 90-120 gün içerisinde vücut tarafından tamamen emilmektedir. (8, 9)

Polidioksanon (PDO) Cerrahi İpler

Özünde polidioksanon poly(p-dioxanone) polyesterden imal edilen, monofilament yapıya sahip ve sentetik cerrahi ip türü olan Polidioksanon (PDO) steril cerrahi iplikler; polidioksanon polimer nonantijenil ve nonpirojenik bir yapıya sahiptir. Polimerin ampirik moleküler formülü; (C₄H₆O₃)x şeklinde olan polidioksanon cerrahi iplikler vücut tarafından emilim sırasında hafif doku reaksiyonuna neden olabilir. (10)

Cerrahi operasyonlarda görünebilirliği sağlamak için mor (violet) renkli olan ve EO (etilen oksit) ile sterilize edilen Polidioksanon (PDO) emilebilir cerrahi iplikler, oftalmik uygulamaların ve büyüme meydana geleceği beklenen pediatrik kardiovasküler dokunun da dahil olduğu bağlamalarda kullanılır. Kimyasal yapısı %100 Polidiaksanon’dan imal edilen, sentetik ve emilebilen PDO cerrahi ipler 2. haftada %70 doku desteği sağlamaktadır ve 180-240 gün içerisinde vücut tarafından tamamen emilmektedir. (10, 11)

Polipropilen (PP) Cerrahi İpler

Polipropilenin izotaktik kristalinin stereoizomerinden imal edilen, cerrahi müdahale sırasında görünümünü arttırmak için genellikle mavi veya siyah renkte üretilen (renksiz olanları da vardır) ve monofilament yapıya sahip sentetik cerrahi ip türü olan Polipropilen (PP) emilmeyen cerrahi ameliyat ipliğinin kimyasal yapısı Polipropilenin izotaktik kristalinin stereoizomerinden oluşan, sentetik lineer poliolefindir. (12)

Kalp-damar, oftalmik ve sinir cerrahisi uygulamaları dahil, genel yumuşak doku kapanmasında ve bağlanmasında kullanılan Polipropilen sütürler genellikle genel cerrahide, yumuşak doku yaklaştırılması ve ligasyonu, fasyaların dikilmesi, yama tespitinde ve cilt kapamada (hem tek tek, hem subkütiküler) kullanılır. Kardiyovasküler, ortopedik, göz, mikrocerrahi ve nörolojik cerrahi de dahil hemen tüm cerrahi alanlarında kullanılır. Damar anastomozlarının birbirine dikiminde kullanılan cerrahi sütür türüdür, çünkü kaygan ve elastik bir yapıya sahip cerrahi ipliktir. (13, 14)

Poliamit (PA) Cerrahi İpler

İlk sentetik ameliyat ipliği olarakta bilinen ve kimyasal yapısı naylon 6 veya naylon 6,6 olarak anılan uzun zincirli alifatik polimerler zincirlerinden oluşan, monofilament ve multifilament olmak üzere iki farklı türde üretilen, emilmeyen ve steril ameliyat ipi olan Poliamit (PA) cerrahi ipler, dokuda görünebilirliği arttırmak için mavi veya siyah renkte üretilmektedir. (1, 15)

Yüksek gerilme mukavemeti, mükemmel elastik özelliği ve minimum doku reaksiyonu ile tanınan Poliamit (PA) emilemeyen cerrahi ameliyat ipleri; kalp-damar, oftalmik ve sinir cerrahisi uygulamaları dahil, genel yumuşak doku kapanmasında ve bağlanmasında kullanılır. (1, 15)

Poliviniliden Diflorür (PVDF) Cerrahi İpler

Polivinil florür veya polivinil diflorür olarak bilinen (PVDF) viniliden diflorürün polimerizasyonu ile üretilen reaktif olmayan bir termoplastiktir. PVDF türündeki cerrahi ipliğin kimyasal yapısı poliviniliden diflorür polimeriden oluşan, steril ve emilmeyen cerrahi ipler monofilament yapıdadır ve görüne bilirliği arttırmak için mavi ve siyaha boyanmaktadır. (16, 17)

Güçlü ve esnek yapısının yanı sıra EO (Etilen Oksit) ile sterilize olan cerrahi ipliğin enfeksiyona dirençlidir. Sonradan oluşabilecek sinüs formasyonu ve ipliğin atılımını en aza indirmek veya ortadan kaldırmak için enfekte veya kontamine yaralarda başarılı bir şekilde kullanılmaktadır. (16, 17)

Politetrafloroetilen (PTFE) Cerrahi İpler

%100 Politetrafloraetilen’den imal edilen emilmeyen ve monofilament yapıdaki sentetik cerrahi iplikler, bütünlük ve gerilme mukavemetini muhafaza etmesinin yanı sıra en az gözenek boyutu ve hacmi olan bir yapı üretmek için çekilerek yüksek yoğunluklu %100 politetrafloroetilen polimerinden üretilir.

Genellikle kardiyovasküler cerrahisinde, diş tedavisinde ve göz cerrahisinde tercih edilen Politetrafloroetilen (PTFE) cerrahi iplikler mükemmel biyouyumluluk gösterir, yüksek düğüm mukavemeti sağlar ve son derece düşük sürtünme katsayısına sahiptir. (21, 22)

Polyester (PET) Cerrahi İpler

Uzun zincirli lineer polyesterden imal edilen, yüksek moleküler ağırlığa sahip olan ve Polisil Poly (etilen teraftalat)’tan oluşan Polyester (PET) cerrahi ameliyat iplikleri örgülü (multifilament) yapıda ve sentetik cerrahi ipliklerdir. Kimyasal yapısında Polyester (PET) bulunan cerrahi iplik, silikon elostomer kaplıdır veya kaplamasızdır. Dokuda yüksek tutunma gücüne sahip olan kaplama maddesi reaktif değildir ve EO (Etilen Oksit) ile sterilize edilmiştir.

Emilemez özellikteki kaplaması dokuda kalıcı destek sağlar ve kayganlaştırıcı görevi görür. Bu özelliği sentetik yapıdaki cerrahi ipliklere dokudan kolay geçiş ve kullanım kolaylığı sağlar. Polyester (PET) sentetik emilmeyen cerrahi ameliyat iplikleri genellikle kalp-damar, oftalmik ve sinir cerrahisi uygulamaları dahil, genel yumuşak dokuların kapamasında ve bağlanmasında kullanılır. (23)